هدف از اين پايان نامه امكان پياده سازي هزينه يابي بر مبناي فعاليت در شركت لوله و پروفيل سپنتا مي باشد
دانلود پايان نامه كارشناسي ارشد رشته حسابداري
امكان پياده سازي هزينه يابي بر مبناي فعاليت در شركتها
(مطالعه موردي: شركت لوله و پروفيل سپنتا)
چكيده
قيمت تمام شده هر واحد كالا از مباحث اساسي و تأثيرگذار در بقاء بنگاه‌هاي اقتصادي مي‌باشد و بنگاه‌هاي اقتصادي براي اينكه بتوانند در بازار رقابت فعاليت داشته باشند و از گردونه بازار خارج نشوند، مي‌بايست به نحوي قيمت تمام شده را محاسبه نمايند كه به واقعيت نزديك باشد تا بتوانند با درصد حاشيه سود مناسب به سود مد نظر دست پيدا كنند. در روش سنتي محاسبه بهاي تمام شده، تسهيم هزينه‌ها به نحوي است كه هزينههاي سربار به يك نسبت مساوي بين تمام كالاهاي كه در خط توليد وجود دارند، تسهيم مي‌گردد. اين موضوع باعث مي‌شودكه روش قيمت‌گذاري كالاها دقيق و بهينه نباشد و باعث تضعيف رقابت بنگاه در بازار شود. امروزه تعيين قيمت كالاها يكي از موارد نفوذ در بازار و تعيين‌كننده سهم بازار بيشتري براي هر بنگاه اقتصادي مي‌باشد و شركت‌هاي كه بتوانند هزينههاي خود را كنترل نمايند و همچنين قادر باشند كه براي كالاها مختلف توليدي خود با توجه به بهاي تمام شده قيمت مطلوب در نظر بگيرند سهم بيشتري از اين بازار را خواهند داشت.
بر اين اساس در پژوهش حاضر به امكان سنجي استقرار سيستم هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت در شركت لوله و پروفيل سپنتا در سال 1394پرداخته شد. بر اين اساس در مطالعه حاضر جهت دستيابي به اين هدف از الگوي دو بعدي هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت استفاده گرديدو دو مدل AHP و آزمون t نيز جهت بررسي فرضيات مورد استفاده قرار گرفته اند. نتايج حاصل از مطالعه حاضر نشان مي دهد كه بين محرك‌هاي بهاي كالاهاي توليد شده در شركت لوله و پروفيل سپنتا و استقرار سيستم هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت رابطه معني‌داري وجود دارد. از سوي ديگر با توجه به نتايج مي توان گفت كه بين مخازن فعاليت‌هاي انجام شده در شركت و نيز ميان محرك‌هاي فعاليت هر مخزن در شركت لوله و پروفيل سپنتا جهت پياده سازي ABC رابطه معني‌داري وجود دارد.
كلمات كليدي:
هزينه يابي بر مبناي فعاليت
شركت لوله و پروفيل سپنتا
پياده سازي هزينه يابي بر مبناي فعاليت
مقدمه
امروزه رقابت جز لاينفك همه شركتها اعم از توليدي و خدماتي است. لذا براي ادامه بقا از ديدگاه بازاريابي، بنگاه‌هاي اقتصادي حداقل مي‌بايست به چهار عامل تأثيرگذار بر فروش محصولاتشان توجه داشته باشند. يكي از اين عوامل قيمت فروش است و به‌طور سنتي قيمت فروش هر محصول از بهاي تمام شده به‌اضافه ميزان سود مورد نظر به دست مي‌آيد، پس اگر بنگاه اقتصادي بتواند قيمت تمام شده خود را كاهش دهد در نتيجه خواهد توانست قيمت فروش خود را كاهش داده و از نظر قيمتي با فرض ثابت بودن ساير عوامل رقبا را از ميدان رقابت بيرون نمايد. از طرف ديگر با كاهش هزينههاي غير ضروري امكان كاهش قيمت براي بنگاه به وجود آمده و ميتواند قيمت خود را به نحوي تعيين كند تا مصرف‌كنندگان مبلغ كمتري براي كالاي او مصرف نموده و از باقيمانده پول براي ارضاي ساير نيازهاي خود استفاده كنند، و يا از مبلغ باقيمانده براي پس‌انداز استفاده نمايند كه اين موضوع باعث تشكيل پس‌انداز در جامعه شده و در نهايت بنگاه‌هاي اقتصادي از پس‌انداز ايجاد شده استفاده مي‌كنند. بنابر اين قيمت تمام شده يكي از مباحث عمده‌اي است كه بنگاه‌هاي اقتصادي به آن توجه خاصي بايد داشته باشند.
روش هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت ازجمله روشهاي است كه ميتواند بنگاه‌هاي اقتصادي را در رسيدن به اهداف خود كمك نمايد. اين روش تقريباً از دهه 1980 به بعد در سازمان‌ها مورد استفاده قرار گرفت و با استفاده از تخصيص هزينه‌ها در دو مرحله، قادر شد تا ميزان بهاي تمام شده كالاها و خدمات سازمان‌ها به‌صورت دقيق محاسبه نمايد.
نظام هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت از ابتدا در سازمان‌هاي توليدي مطرح و تكامل يافت؛ اما با مشخص شدن نتايج مثبت حاصل از به‌كارگيري آن، اين سيستم در سازمان‌هاي خدماتي نظير بيمارستان‌ها و مراكز بهداشتي، بانك‌ها و رستوران‌ها نيز به كار گرفته شد و نتايج مناسب و مفيدي حاصل گرديد. نتيجه پژوهش فاستر در آمريكا نشان داد كه روش سنتي نمي‌تواند اطلاعات مناسبي را براي تصميم‌گيري مديران فراهم كند. طبق نظرسنجي از مديران شركت‌هاي بزرگ آمريكا 51 درصد معتقد بودند كه روش سنتي اطلاعات كافي براي هزينه‌يابي خدمات فراهم نمي‌كند. 45 درصد مديران عقيده داشتند، اطلاعات اين روش، دقيق و واقعي نيست و در تصميم‌گيري‌ها نمي‌توان به آنها اعتماد كرد (زنگنه، 1391).
نتيجه يك مطالعه در آمريكا نشان مي‌دهد كه 36 درصد از شركت‌هاي آمريكايي مورد مطالعه، از نظام هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت استفاده مي‌كنند. اين سيستم نه تنها در واحدهاي توليدي كشورهاي غربي، بلكه در سازمان‌هاي خدماتي نيز به كار گرفته و اخيراً كاربرد وسيعي در صدها سازمان پيداكرده است (زنگنه، 1391).سابقه استفاده از هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت در مؤسسه‌هاي آموزشي، اگرچه بسيار محدود ولي به اواخر دهه 1980 بازميگردد. يكي از اولين انتشارات در اين زمينه مربوط به پورت و برك است. آنها متذكر شدند كه مؤسسه‌هاي آموزش عالي در واقع يك توليدكننده يا عرضه‌كننده چند محصولي هستند كه بايد محصولات خود را در يك بازار رقابتي به فروش رسانند. اگر قيمت اين محصولات بسيار بالا باشد، خطر از دست دادن بازار به نفع رقيب وجود دارد و اگر خيلي كم باشد با خطر ضرر و زيان مواجه خواهند بود؛ بنابر اين بايد بتوان قيمت اين محصولات را بر اساس قيمت تمام شده تعيين كرد تا ارزش واقعي آن معلوم شود و بتوان بين توليد محصولات يا ارائه خدمات مختلف توازن برقرار كرد و اولويت‌بندي نمود؛ اين امر بيشترين مزيت رقابتي را براي مؤسسه‌هاي آموزشي و خدماتي، به همراه خواهد داشت (عباسي و صابري، 1386).
فهرست مطالب
1- فصل اول:كليات 1
1-1- مقدمه 2
1-2- بيان مسئله تحقيق 3
1-3- ضرورت انجام تحقيق 6
1-4- اهداف تحقيق 7
1-5- سؤالات تحقيق 8
1-6- فرضيه‌هاي تحقيق 8
1-7- سابقه پژوهش 9
1-8- متدولوژي تحقيق 13
1-9- قلمرو تحقيق 15
1-10- جمعآوري اطلاعات 16
1-11- نرم‌افزارهاي مورد استفاده براي تحليل داده‌ها 16
1-12- استفاده‌كنندگان از نتايج تحقيق 17
1-13- تعريف عملياتي واژهها و اصطلاحات 17
1-14- سازمان‌دهي مطالعه 18
2- فصل دوم: ادبيات تحقيق و پيشينه نگاشته‌ها 19
2-1- مقدمه 20
2-2- ماهيت حسابداري صنعتي 21
2-3- كاربرد حسابداري صنعتي 21
2-4- اهداف هزينه‌يابي 22
2-5- هزينههاي ثابت و هزينههاي متغير 22
2-6- عوامل تشكيل‌دهنده قيمت تمام شده محصول 23
2- 6-1- هزينههاي مواد مستقيم 23
2-6-2- هزينههاي دستمزد مستقيم 23
2-6-3- هزينههاي غيرمستقيم توليد 24
2-6-3-1- سربار متغير كارخانه 24
2-6-3-2- سربار ثابت كارخانه 24
2-7- هزينههاي دوره و هزينههاي محصول 25
2-8- روشهاي موجودي برداري دائمي و ادواري 26
2-9- برخي اصطلاحات متداول در حسابداري مديريت 27
2-10- هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت 28
2-10-1- روشهاي تخصيص هزينههاي سربار 31
2-10-1-1- تخصيص كلي سربار 31
2-10-1-2- تخصيص برحسب دواير 32
2-10-1-3- تخصيص برحسب فعاليت 33
2-11- طراحي سيستم هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت 38
2-11-1- مدل ادغامي 38
2-11-2- مدل اختصاصي 39
2-12- درست به موقع و هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت 44
2-13- مديريت بر مبناي فعاليت 44
2-14- محاسن و معايب هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت 46
2-15- نتيجه‌گيري در رابطه با سيستم هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت 48
2-16- روشهاي تعيين محرك هزينه 49
2-17- محرك هزينه و دادهكاوي 50
2-18- محرك هزينه و تحليل عاملي 51
2-19- مراحل اجرايي روش هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت در شركت‌هاي توليدي 53
2-20- مروري بر مطالعات انجام شده در داخل كشور 59
2-21- مروري بر مطالعات انجام شده در خارج از كشور 64
2-22- آشنايي با شركت مورد تحقيق 70
2-22-1- تاريخچه شركت مورد مطالعه 70
2-22-2- خط مشي كيفيت 72
2-22-3- محصولات توليدي شركت 73
2-22-3-1- واحد برنامه‌ريزي 74
2-22-3-2- واحد قيچي 74
2-22-3-3- واحد لوله‌سازي 74
2-22-3-4- واحد پروفيل‌سازي 75
2-22-3-5- واحد تست و آزمايش 75
2-22-3-6- واحد گالوانيزه 76
2-22-3-7- واحد رزوه 77
2-22-3-8- ضايعات 77
2-23- خلاصه فصل 78
3- فصل سوم: روش تحقيق 79
3-1- مقدمه 80
3-2- قلمرو مكاني و زماني پژوهش 80
3-3- جمعآوري اطلاعات و نمونهگيري 81
3-3-1- مطالعات كتابخانه اي 81
3-3-2- تحقيقات ميداني 81
3-4- آزمون آلفاي كرونباخ 83
3-5- مفهوم و تفسير آزمون روايي و پايايي 84
3-6- نوع پژوهش 85
3-7- اهداف تحقيق 85
3-8- سؤالات تحقيق 86
3-9- فرضيه‌هاي تحقيق 86
3-10- روش تحقيق 87
3-11- تكنيك‌هاي تصميم‌گيري 95
3-12- روش AHP 97
3-13- چارچوب روش AHP 97
3-14- مراحل انجام روش AHP 99
3-15- تحليل همبستگي و آزمون t 103
3-16- خلاصه فصل 104
4- فصل چهارم: نتايج و بحث 105
4-1- مقدمه 106
4-2- هزينههاي سربار 106
4-3- نرخ ناسازگاري معيارها در آزمون AHP 109
4-4- نتايج مدل AHP 109
4-4-1- نتايج مدل AHP براي هزينه آموزش تبليغات و فروش 110
4-4-2- نتايج مدل AHP براي هزينههاي استهلاك و تعميرات 111
4-4-3- نتايج مدل AHP براي هزينههاي حقوق و دستمزد غيرمستقيم 112
4-4-4- نتايج مدل AHP براي هزينههاي رفاهي 112
4-4-5- نتايج مدل AHP براي هزينههاي برق و گاز و سوخت 113
4-5- مقايسه هزينه‌يابي سنتي و ABC 114
4-6- نتايج آزمون فرضيات 121
4-6-1- نتايج آزمون فرضيه فرعي اول 122
4-6-2- نتايج آزمون فرضيه فرعي دوم 122
4-6-3- نتايج آزمون فرضيه فرعي سوم 123
4-6-4- نتايج آزمون فرضيه اصلي 125
4-7- خلاصه فصل 126
5- فصل پنجم: نتيجه گيري و پيشنهادها 127
5-1- مقدمه 128
5-2- خلاصه موضوع و روش تحقيق انجام شده 128
5-3- نتيجه‌گيري و بررسي تطبيقي يافتههاي تحقيق 132
5-4- نتايج آزمون فرضيات 133
5-4-1- نتايج آزمون فرضيه فرعي اول 133
5-4-2- نتايج آزمون فرضيه فرعي دوم 134
5-4-3- نتايج آزمون فرضيه فرعي سوم 134
5-4-4- نتايج آزمون فرضيه اصلي 135
5-5- پيشنهادها 135
5-6- پيشنهادات براي تحقيقات آتي 137
5-7- محدوديتهاي تحقيق 138
منابع 139
فهرست شكل ها و نمودارها
شكل (1 1): ارتباط ميان ABC وABM 10
شكل(1 2): روش استفاده از اطلاعات مبتني بر فعاليت 11
شكل (1 3): استفاده از اطلاعات مبتني بر فعاليت 11
شكل (1 4): الگوي دوبعدي هزينه‌يابي برمبناي فعاليت 15
شكل (2 1): عوامل تشكيل‌دهنده قيمت تمام شده محصول 25
شكل (2 2): رابطه بين ميزان استفاده از تكنولوژي و هزينه‌ها 31
شكل (2 3): هزينه‌يابي دو مرحله‌اي بر حسب دايره 33
شكل (2 4): الگوي دوبعدي ABC 36
شكل (2 5): هزينه‌يابي دومرحله‌اي بر حسب فعاليت 42
شكل (3 1): مدل مفهومي تحقيق با رويكرد AHP 98
نمودار (4 1): ميزان درآمد پس از كسر هزينههاي سربار (ميليون ريال) 115
نمودار (4 2): هزينه سربار محاسبه شده براي هر تن از محصولات مختلف به دو روش سنتي و ABC 117
فهرست جداول
جدول (2 1): سطوح و نمونه‌هايي از فعاليت‌ها، هزينه‌ها و مباني تخصيص 41
جدول (2 2): مقايسه روش ABC با روش هزينه‌يابي سنتي 43
جدول (3 1): آزمون قابليت اعتماد يا پايايي پرسشنامه. 85
جدول (3 2): شرح هزينههاي سربار خدماتي شركت سپنتا- هزينههاي توليد (هزار ريال) 90
جدول (3 3): شرح هزينههاي سربار خدماتي شركت سپنتا- هزينههاي خدماتي (هزار ريال) 91
جدول (3 4): شرح هزينههاي سربار خدماتي شركت سپنتا- هزينههاي اداري و مالي و فروش (هزار ريال) 92
جدول (3 5): طبقه‌بندي محصولات شركت لوله و پروفيل سپنتا 94
جدول (3 6): شاخص تصادفي بودن (RI) 102
جدول (4 1): برآورد نرخ ناسازگاري 109
جدول (4 2): برآورد وزن زيرمعيارها براي هزينه آموزش تبليغات و فروش 110
جدول (4 3): برآورد وزن زيرمعيارها براي هزينههاي استهلاك و تعميرات 111
جدول (4 4): برآورد وزن زيرمعيارها براي هزينهاي حقوق و دستمزد غيرمستقيم 112
جدول (4 5): برآورد وزن زيرمعيارها براي هزينههاي رفاهي 113
جدول (4 6): برآورد وزن زيرمعيارها براي هزينههاي آب و برق 113
جدول (4 7): ميزان توليد گروه محصولات شركت لوله و پروفيل سپنتا 114
جدول (4 8): هزينههاي سربار محصولات شركت سپنتا براساس گروههاي هزينهاي 116
جدول (4 9): محاسبه هزينه سربار هر تن از توليدات مختلف شركت سپنتا 116
جدول (4 10): محاسبه درآمد هر نوع محصول پس از كسر هزينههاي سربار (كيلوگرم-ريال) 118
جدول (4 11): بررسي آزمون T براي محرك بهاي كالاي توليد شده در روش سنتي و ABC 121
جدول (4 12): نتايج آزمون T براي مخازن فعاليت‌ها در روش سنتي و ABC 123
جدول (4 13): محاسبه هزينه هر محصول در هر گروه هزينه سربار به روش سنتي و ABC 124
جدول (4 14): نتايج آزمون T براي محرك‌هاي فعاليت در روش سنتي و ABC 125
جدول (4 15): خلاصه نتايج حاصل از آزمون فرضيات سيستم هزينه‌يابي سنتي و ABC 126
